Bierbeekse Boeren doen aan circulaire koolstofopbouw – Eindrapport EIP OG

Hout is in het Vlaamse landschap overal aanwezig, bv. houtkanten, (knot)bomen, enz. Vandaag worden de beheerresten van deze houtige elementen vaak aanzien als afval. Nochtans zouden ze nuttig kunnen ingezet worden op landbouwpercelen om het organische-stofgehalte op te krikken en koolstof langdurig vast te
leggen in de bodem.

In de Operationele groep ‘Bierbeekse boeren doen aan circulaire koolstofopbouw’ werd op schaal van de gemeente uitgetest hoe lokale houtige beheerresten, afkomstig o.a. van het gemeentelijk hollewegenbeheer en de snoeihout-ophaling, hergebruikt kunnen worden op de akkers om de koolstofopbouw in de bodem te ondersteunen. Op deze manier worden lokale kringlopen gesloten én maken we werk van een klimaatrobuuste bodem. Het doel van dit project was eerder praktisch dan wetenschappelijk: Hoe pak je dit aan op schaal van een gemeente en hoe werk je zo efficiënt mogelijk met een beperkt volume lokale houtsnippers?

• Het gebruik van houtsnippers is voor landbouwers een interessante techniek om het organische-stofgehalte van de bodem op langere termijn (20 jaar) te verhogen. Bovendien brengen houtsnippers weinig nutriënten aan (door hoge C:N en C:P-verhouding) en moeten ze bijgevolg niet in rekening gebracht worden in de mestwetgeving.
• Op korte termijn is een gunstig effect op het waterhoudend vermogen van de bodem, de weerstand van de bodem tegen verslemping en erosie, en een lager nitraatresidu te verwachten.
• Ook het bodemleven wordt positief beïnvloed (hogere verhouding schimmels/bacteriën en globale bodemleven), wat duidt op een gezondere bodem.

• Het uitblijven van een geschikte wetgeving om houtsnippers op een akker te spreiden is vandaag het grootste knelpunt om deze techniek op grotere schaal ingang te doen vinden. Vermoedelijk komt hier op korte termijn wel enige verandering in. In afwachting mogen enkel bedrijfseigen houtsnippers gebruikt worden als je als landbouwer een ecoregeling (Departement Landbouw & Visserij via de Verzamelaanvraag) aanvraagt, voor alle andere houtsnippers is een grondstofverklaring (OVAM) nodig. Verder is het ook jammer dat bepaalde zuivere fracties houtsnippers tegen een hoge prijs verplicht buiten de gemeente afgevoerd dienen te worden als ‘afval’.
• Een ander aandachtspunt is beschikbaarheid van voldoende lokale houtsnippers. Dit is sowieso onvoldoende om deze techniek toe te passen op alle landbouwpercelen, daarnaast wordt het houtige materiaal ook gebruikt voor compostering en energetische valorisatie. In dit project werd daarom geëxperimenteerd met gradueel strooien op basis van een bodemscan. Door omstandigheden kon dit nog onvoldoende getest worden, verder onderzoek is zeker interessant.
• De aankoop, logistiek en coördinatie hebben ook een niet te onderschatten kostprijs die landbouwers doorgaans niet kunnen betalen. Door samen te werken op gemeentelijk niveau, kan je de landbouwers hierin ondersteunen, kan je dit efficiënter organiseren en investeer je in het landschap én in klimaatrobuuste landbouwbodems.

Met steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. www.vlaanderen.be/pdpo